Çocuklar özellikle 3 yaş dönemi ile birlikte oluşan hayal dünyaları ile bazı hikâyeler uydurması, doğru olmayan şeyleri söylemesi veya taklitler yapması çok doğaldır.
Her yaş grubuna göre yalan söylemek farklı bir anlam taşımaktadır. 3 ile 7 yaş arasındaki dönemde hayalle gerçeği ayırt edememe, soyut kavramları algılayamadan yalan söyleme davranışı görülebilmektedir. Gelişimsel olarak bazı dönemlerde yalan konuşmak olabilen bir durumdur. Özellikle, 3 yaşa kadar olan dönemde çocuklar yalan konuşsalar da onların altında gerçekleşmesini umdukları, hayalleri olabilmektedir. Duyguların dışa aktarımında büyük önem taşıyan oyun oynamada çocuklar hayal güçlerinin de etkisiyle yalan konuşabilmektedirler.
7 Yaş Çocuğu Neden Yalan Söyler?
3 yaşla birlikte 6 yaşına kadar çocuklarda hayal gücü çok artıyor yaşadıklarını abartabiliyorlar, söylemlerine kendi hayal güçlerini katabiliyorlar. Çocukların soyut kavramları algılamaları başlamalarıyla 7 yaşla birlikte muhakeme etmeye, yalanın kabul olmayan bir şey olduğunu anlamaya başlamaktadırlar. 10-11 yaşla birlikte de neyin doğru neyin yanlış olduğunu tıpkı bir yetişkin birey gibi ayırt etmeye başlayabilmektedirler.
Kendini Koruma : Çocuklarda yalan konuşmanın ilk sebeplerinden bir tanesi de kendini dışarıdan gelecek tepkilere karşı korumaktır. Çocuk köşeye sıkıştığında, üzerine gidildiğinde veya tehdit hissettiğinde yalan konuşmayı kullanabilirlecr. Eğer çocuk yanlış yaptığında çok sık tepki alıyor, kendini savunmasına fırsat verilmeden hemen sert tepki gösteriliyor ve kimi zaman ceza alıyor ise kolayca yalana başvurabilir. Dolayısı ile yalan konuşmak çocuğun cezalandırılmasına karşı çocuğun geliştirdiği bir tür savunma mekanizmasıdır.
Hayal Gücü Yalanları : Kimi zaman çocuklar içinde bulundukları duruma göre hayaller üretebilir ve bunları sanki olmuş gibi gerçek olay gibi anlatmaya ihtiyacı duyar. Okul öncesi dönemde gerçeği değerlendirme yetisi henüz yeterince gelişmemiş olduğu için, kurdukları hayalleri zaman zaman çok gerçekçi olarak anlatırlar. Bu durum kimi zaman hikaye uydurma, kimi zaman da olmamış bir şeyi olmuş gibi anlatma şeklinde görülebilmektedir. Çocuklarda hayali uydurmaların esas amacı, kandırmak veya aldatmak değildir. Öte yandan çocuktaki hayal3 Uydurmalar bazen çok abartılı ve yoğun bir biçimde ortaya çıkar. O zaman çocuğun hayal gücünü bu kadar çok kullanmasının sebepleri kesinlikle araştırılmalıdır.
Model Almak : Genellikle çocuklar yalan söylemeyi ebeveynlerinden veya büyüklerden öğrenirler. Yetişkinin basit bir konuda da olsa yalan söylediğini gözlemleyen çocuk, yalan söylemenin olabilir ve işe yarar bir davranış olduğunu düşünmeye başlar. Bu da yalan konuşmanın alışkanlığa dönüşmesine neden olur.
Sevilmediğini Hissediyorsa ve ilgi çekmek İstiyorsa: Ebeveynleri, okulda veya sosyal ortamda arkadaşları ya da öğretmeni tarafından sevilmediğini hisseden çocuklar, kendilerini değersiz hissedebilir ve onay alabilmek, değerli görünebilmek için, sahip olmadığı bir şeye sahip olduğunu veya yapmadığı bir şeyi yaptığını söyleyebilir. Örneğin hasta olmadığı halde hasta olduğunu söylemek, sınavlardan kötü not alırken iyi not aldığını söylemek veya maddi olarak yapabilme imkanı olmadığı şeyleri varmış gibi söylemeleri gibi. Çocuğun kendini olduğundan daha farklı gösterme motivasyonu, kendine güven ve kendini beğenmeme temeline bağlanabilmektedir.
Savunma Mekanizması olarak: Yanlış bir şey yaptığını ebeveynleri veya öğretmenleri ile paylaştığında çok tepki alan çocuklar yalana başvurabilmektedirler. Çocuk için yapmış olduğu yanlışın sonuçlarıyla yüzleşmek zorsa aileye yalan söylemeyi kullanması kaçınılmazdır.
Patolojik Yalanlar: Patolojik yalanın en büyük özelliği inandırma gücünün çok kuvvetli olmasıdır. Ebeveynlerin de en çok dikkat etmesi gereken yalanlar bunlardır. Alışkanlık haline gelen yalandan bir farkı hiçbir yararı olmasa bile çocuğun doğruyu söylememesidir. Patolojik yalanda amaçlanan gerçekten uzaklaşarak bencilce bir sonuca ulaşmak olabilmektedir. Gerçekten var olmayan şeylere etraftaki kişilerin inandığını görmek çocuğa zevk vermektedir.
