1 yaşından itibaren çocukların beden algısı ve güvenliği için yalın bir dil ile:‘‘Bu senin başın, kulakların, gözlerin, ağzın, kolların, göğüslerin, bacakların, ayakların ve özel bölgelerin (cinsel bölgelerini gösterin). Bedeninin ona ait ve çok özel olduğunu’’ söyleyin.
Çocukları istismardan ve zorbalıktan korumak için yapılabilecek birçok şey bulunuyor. Çocuklara yönelik zorbalık ve cinsel istismarı önlemek amacıyla kurulmuş ilk hayır kurumu olan Kidscape, anne babalara çocuk güvenliği konusunda çeşitli tavsiyelerde bulunuyor. İşte çocuğun kendini korumayı öğrenmesi için anne babalara öneriler;
Haklarını hatırlatın
Herkesin güvende olma hakkı vardır. Çocuğunuza, güvende olma hakkını kimsenin tehdit edemeyeceğini söyleyin.
Bedenini korumayı anlatın
Bedeninin özel bölgelerinin kendine ait olduğunu öğretin. Özel bölgelerinin özellikle de iç çamaşırı veya mayo ile kapatılan yerlerin olduğunu belirterek netleşmesini sağlayabilirsiniz.
Yardım alabileceğini söyleyin
Zorbalığa karşı yardım alabileceğini, yardım istemek için yüksek sesle bağırmaktan çekinmemesi gerektiğini söyleyin. Gerçek fiziksel tehlike ile karşılaşan çocuk genellikle zorbanın isteklerine boyun eğmek zorunda kalır. Çocuğa bundan başka bir şansının olduğunu ve bunun yardım istemek olduğunu hatırlatın.
“Hayır” demek normaldir
Çocukların çoğu, erişkinleri sorgulamadan dinlemeyi ve dediklerini yapmayı öğrenmiştir. Çocuğunuza ona zarar vermek isteyen veya tanımadığı birine “Hayır” demesinin doğru olacağını aşılayın. Sizin için en önemli şeyin, onun güvende olması olduğunu ve her koşulda “Hayır” demek için korkmamasını çocuğunuza söyleyin.
Size söylemekten korkmasın
Çocuğunuza, ne olursa olsun ona kızmayacağınıza dair bir güvence verin. Özellikle de ergenliğe doğru çocuklar yetişkinlerin duygularını da gözetmeye başlar ve çocuğunuz sizin duygularınıza yönelik olarak koruyucu davranabilir. Hiçbir olayı saklamaması gerektiğini ve sorunları hep birlikte çözeceğinizi hatırlatın. Her ne olursa olsun size söyleyebileceği konusunda güven verin.
Ona inanacağınızı belli edin
Ebeveynlerin verdiği “Ben sana söylemiştim” tarzındaki ilk tepkiler, çocukların duyacakları tepkiden korkarak yardım istemesini önleyebilir. Çocuk yardım için bir yetişkine başvurduğunda, yetişkinin tepkisine odaklanmak zorunda kalmamalı, ona inanılacağı ve destek verileceğini bilmelidir. Ayrıca çocukların sözlerine kimsenin inanmaması, tacizin veya zorbalığın devam etmesine sebep olabilir. Çocuklar bu tarz konularda çok ender yalan söylerler.
Sır saklamamak
Bir zorba veya tacizci, çocuklara yaşananları sır olarak saklamayı telkin edebilir. Çocukların bu aşamada kafası karışsa da, çocuğunuza aşılamanız gereken, yabancılar tarafından onlara verilen sırları mutlaka sizinle paylaşması gereğidir. Çocuğunuz söz vermiş bile olsa bazı sırların yani yabancıların verdiği sırların asla saklanmaması gerektiğini bilmelidir.
Dokunuşları reddetmek
Çocuğa herhangi birinden gelecek dokunuş ya da öpücüklere “Evet” ya da “Hayır” diyebileceğini açıklayın. Çocuklara zorla sarılıp öpmemek de bunun bir parçasıdır. Çocuklar bazen sarılıp öpülmek istemezler ve bunun sadece canı istemediğinden dolayı olmasını yetişkinlerin kabul etmesi gerekir. Böylece çocuklar öpülmeyi reddetmekten korkmazlar.
Yabancılarla konuşmamak
Çocuklara sizin yanınızdayken yabancı biriyle konuşmanın sakıncası olmadığını söyleyebilirsiniz. Bunun dışında, tanımadığı biri ona bir şey önerdiğinde öncelikle sizden izin almalıdır. Çocuk ona tanımadığı biri tarafından bir şey önerildiğinde duymamış gibi hızla yürüyerek ya da koşarak uzaklaşmalıdır. Böyle bir şey yaşarsa bilmek isteyeceğinizi çocuğunuza söyleyin.
Kuralları bir kenara bırakmak
Çocuğunuza, kendini koruması gerektiğini hissettiğinde kurallara karşı gelebileceğini söyleyin. Güvenliği için bir kuralı ihlal etmek zorunda kalırsa onu destekleyeceğinizi bilmesi gerekir. Bağırmak, koşarak kaçmak, tehlikeden kurtulmak için zorba yetişkini tekmelemek her zaman yanlış değildir. Duruma göre bunları kullanabileceğini söyleyin.
Carolyn Meggitt’in kaleme aldığı Çocuk Gelişimini Anlamak isimli kaynakta, özellikle 8-13 yaş grubundaki çocukların, uygun dille anlatıldığında kavrayabileceği tavsiyeler olduğu belirtiliyor. Zorbalık ve istismar konularına gelindiğinde zorbalığın tanımını da bu noktada tekrar etmek faydalı görünüyor. Zorbalık, hedef aldığı kişiye fiziksel ya da duygusal zarar vermeyi amaçlayan sürekli kötü muamele olarak tanımlanıyor. Şu durumların görülmesi durumunda kişinin zorbalığa maruz kaldığını fark etmek gerek;
• Kasıtlı düşmanca davranış ve saldırganlık
• Zorba ya da zorbalardan daha az güçlü olan bir kurban
• Daima acı ve/veya sıkıntı veren bir sonuç
Zorbalığın türleri fiziksel, sözel, duygusal, ırkçı, cinsel veya online olabiliyor.
Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını fark ederseniz
İngiltere’de zorbalık konusunda ebeveynlere tavsiyelerde bulunan Bullying isimli dernek, çocuklarının zorbalığa ve istismara maruz kaldığını fark eden ve çocuğundan bu yönde geri bildirim alan ailelere, şu tavsiyelerde bulunuyor;
• Size anlattıklarını dikkatle, üzüntü veya kızgınlık göstermeden dinleyin. Tepki vermeden dinlemek zor olsa da öncelikle çocuğunuzun anlattıklarına dikkatinizi verin.
• Başına gelenlerin onun hatası olmadığına dair bir güvence verin. Suçluluk hissetmemesi için dikkat edin.
• Kontrolü hemen elinize almayın ve “Bununla ilgili ne yapmak istersin?” diyerek öncelikle kendisine ifade şansı tanıyın. Böylece çocuğunuzun aciz ve olacaklar hakkında gergin hissetmesinin önüne geçmiş olursunuz. Cevap vermezse zorlamayın ve ona sevgiyle sarılın.
• Sonrasında okuluyla işbirliğine gidin, gerekli kurumlar ve uzmanlardan derhal destek almaya başlayın.
