Koronavirüs dolayısıyla iş yerlerinin önemli bir kısmında kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulaması devreye girdi. Kadınlar bir yandan çalışıyor, bir yandan da annelik görevlerini yerine getiriyor.
Kadın çalışanlar arasında on binlerce yeni doğum yapmış ve henüz doğum izninde olanlar, hamile olup yakın zamanda doğum yapacak olanlar, yarım çalışma izni kullanmakta olan veya kullanmaya hazırlananlar bulunuyor. Peki kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulamaları iş hayatındaki anneleri nasıl etkileyecek?
Yeni anne olan veya anne olmaya hazırlanan çalışan anneler, Covid-19 pandemisi döneminde çeşitli sorunlarla karşılaşıyorlar. İş yerinde kısa çalışma uygulaması devam eden veya ücretsiz izne çıkartılan hamile kadınlar, doğum izni döneminde rapor parası alıp alamayacaklarını, raporun hangi tarihten başlatılacağını, doğum izni sonrası yarım çalışma hakkından yararlanıp yararlanamayacaklarını merak ediyorlar.
4/a (SSK) ve 4/b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışan kadınlara doğumdan önce ve sonra 8’er haftalık doğum izni veriliyor. Sağlık durumu doktor tarafından uygun görülen kadınlar doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışıp, bu süreyi de doğumdan sonra kullanabiliyorlar.
KISA ÇALIŞMA YAPAN KADININ DOĞUM İZNİ NE ZAMAN BAŞLAR?
Kısa çalışma kapsamında olan veya ücretsiz izne çıkartılan kadınlar, bu dönemde doktor raporu alıp 37. haftaya kadar çalışıp çalışamayacaklarını soruyorlar. Bu kadınlar normalde fiilen çalışıyor iseler sağlıkları uygun olmak koşuluyla doğum izinlerini 32. hafta yerine 37. haftadan başlatabilirler. Ancak, koronavirüs tedbirleri dolayısıyla gerek kısa çalışma, gerekse ücretsiz izin uygulaması nedeniyle fiilen çalışmıyorlar ise 32. haftadan itibaren, yani doğumdan 8 hafta önceden itibaren doğum iznine çıkmak zorunda olacaklar.
ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILAN KADIN RAPOR PARASI ALABİLİR Mİ?
Rapor parası alabilmek için doğum iznine çıkılan tarihte sigortalı çalışma koşulu aranıyor. Bir diğer koşul ise doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta priminin SSK’lılar açısından bildirilmiş, BAĞ-KUR’lular açısından da ödenmiş olması gerekiyor.
Kısa çalışma ödeneği alınan veya ücretsiz izne çıkartılan dönemde prim yatırılmamasının, doğum izni sırasında rapor parası olarak adlandırılan geçici iş göremezlik geliri ve emzirme yardımı almalarına engel teşkil edip etmeyeceğini merak ediyorlar.
Kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulaması döneminde her ne kadar prim ödenmese de sigortalılık devam eder. Dolayısıyla kısa çalışma kapsamında yer alan veya ücretsiz izne çıkartılan hamile kadınlar 32. haftanın sonundan itibaren doğum iznine çıktıklarında geçici iş göremezlik ödeneği, diğer adıyla rapor parası almaya başlarlar.
Kadın çalışanların dikkat etmesi gereken husus, doğum öncesi istirahat raporunu işverene iletmesi ve işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ( SGK) bildirmesini sağlaması gerekir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VE RAPOR PARASI AYNI ANDA ALINIR MI?
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından ödenmekte olan kısa çalışma ödeneği, doğum izninin başladığı tarihte sona erer. Bu tarihten sonra rapor parası ödenir. Doğum izninin sonunda da kısa çalışma uygulaması devam ediyorsa, raporun bittiği tarihten itibaren yeniden kısa çalışma ödeneği başlar.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ Mİ RAPOR PARASI MI DAHA AVANTAJLI?
Kısa çalışma ödeneği, son 12 aydaki ortalama brüt ücretin yüzde 60’ı üzerinden bağlanır. Örneğin, asgari ücretle çalışan bir işçiye 30 gün için 1.561 TL ödenir. Geçen yılın nisan-aralık ayları ile bu yılın ocak-mart aylarındaki ücretin ortalaması üzerinden ödeme yapılır.
Doğum izninde ödenen geçici iş göremezlik geliri ise son 3 aylık dönemdeki brüt ücretin 3’te 2’si, yani yüzde 67’si üzerinden hesaplanır. Bu da asgari ücretli işçi için aylık 1.971 TL ödeme anlamına gelir.
Kadın işçinin kısa çalışma ödeneği alması veya ücretsiz izne çıkartılması, düşük rapor parası ödenmesine neden olmaz. Örneğin, 15 Mayıs’ta doğum izni başlayan bir kadın, 15 Mart’tan beri kısa çalışma kapsamında veya ücretsiz izinli ise bu kişinin rapor parasının hesabında 15 Mart’tan önceki 30 günlük ücret dikkate alınır.
Ücretsiz izne çıkartılan işçilere günlük 39.24 TL tutarında nakdi ücret desteği veriliyor. Bunlardaki uygulama da aynı şekildedir. Raporun başladığı tarihte nakdi ücret desteği kesilip, geçici iş göremezlik geliri ödenmeye başlanır.
